پوہ دا مہینہ سال 1988 ہائی ڄݙاں وستی کوٹجائی دی اوں برادری اچ پہلا پتر ڄما جیھرے سمورے وسیب کوں دولاں نال منڈھ قدیمی واہ واہ جھمراں پویندے آئین۔ ایں ویلھے تاں انہاں دا آپݨا ویھڑا ساوا تھیا ہا تہوں صدو خيل حويلی اچ ہک مد بعد خوشیاں آݨ جھمراں گھتیاں۔ کیوں ڄو غلام حسن ڄیندے گھر اے ٻچڑا ڄما اوں کول وڈے ترائے بھرا ہن ڄنہیں وچوں دھریں تاں ہئیں بھلا پتر کوئینا ہئین۔
ساراں کول چھوٹے بھرا غلام حسن دے گھر پہلے پتر اسد گل دے جمڻ نال الله سارے بھراواں تے راضی تھیا تے سالی پسالی ہر بھرا دے گھر پتر جمنڻ لگ پے۔
اسد گل پہلی پہل 1993 اچ اپݨی وستی کوٹ ڄائی پرائمری سکول داخل تھیا- اوں ویلھے اسد سئیں وسبے دے سبھ توں قدیم سکول گورنمنٹ ہائی سکول کوٹ ڄائی اچ چھیویں جماعت اچ ہن ڄݙاں ایندا شاعری نال ڳانڈھا ڈیکھ کے کلاس دے فارماسٹر مرید حسن شاہ صاحب انہاں دی کنڈ تے ہتھ رکھا۔ استاد مرید حسن ، اسد کوں سکول دے پروگراماں اچ تقریراں اتے شعر پڑھاوݨ دی جھا ݙیوائی۔ایں توں باد سئیں ہوراں دا ناں اسد گل اسد تھیا اتے سن 2000 کول سر سٹ کے شاعری کرݨ لڳ پیا تے پہلے پہل ڈوہڑے اتے قطعے لکھونس۔
سئیں گریبی کول ہری من کے اٹھویں اچ سکول چھوڑݙتا ۔اپݨے پیودی صلاح نال اوں وال کپݨ دا کم سکھا ہا ۔ تھولے ݙیھاں اچ اسد نائیاں آلے کم دا استاد بݨ ڳیا اتے ژوب بازار اچ ونڄ ‘سرائیکی حجام’ دے ناں نال ہک سیلوݨ کھولونے۔
غربت کول اوکھا تھی کے ڄہرا وسیب کول پریں پردیس ڳیا ہا اونکوں کجھ ورہیں باد ول وسبے دی تس دیرے گھن آئی۔ دیرے شاہر آ کے انہاں سیلوݨ بنڑائی اتے اتھاں آوݨ سیتی کم کار چنڳاں تھیوݨ لڳ پیا۔ کم دے نال نال دیرے دی شاعر بلادری نال سنگت ساتھ وی ودھ ڳیا۔ انہیں ݙیھواراں اچ اسد سئیں عصمت گرماݨی کول باقاعدگی نال اپݨی شاعری دی اصلاح کراوݨ لگ گئے اتے مخمور قلندری نال دھوئیں دی بھائیوالی پچھوں سنگت گھاٹی تھی گی۔
چوڈاں اگست 2008 دے ݙینھ دیرہ اسماعیل خان دے اردو ، پشتو ،سرائیکی مشاعرے اچ سرائیکی دی اڳواݨی سئیں اسد گل آ کیتی۔ ایں تراہویں انہاں دے حیاتی دے پہلے مشاعرے اچ چنڳی بھلی حوصلہ افزائی تھئی ڄہڑھی وجہ کول ݙاݙھی ہمت ودھی اتے سئیں اسد گل دی شاعری دا پندھ اڳوں تے ودھ ڳیا۔
ہک ݙھیں قیصر ساحل ( سرائیکی کتاباں دا کمپوزر ) اسد سائیں دی ہٹی تے آیا تے آکھݨ پیا کے اسد یار تیڈی کتاب چھاپوں؟ اسد اکھدے “کتاب تے میڈی یار کملا تاں نی۔۔؟ میں تاں ہالے شاعری دی الف ٻ وی پوري ناہیں ڄاڻ دا”۔
اوں سنگتی آکھا ڄو تيکوں جيکر اعتبار کانی ميڈے نال ڄل تيکوں اشو لال دی کتاب ݙیکھاواں ڄہڑی دی میں مشینی لکھت پیا کریندا ہاں۔ بھلہ ایں کیتے ونڄڑاں کروڑ پوسی۔
چلو ٻیلی ڄلو۔ اسد چپ چپاتا قیصر نال ٹر پیا کیوں ڄو اشو سئيں نال ملݨ دی وی سک رکھیندا ہائی ۔ اولعل عیسن کروڑ ونڄ اشولال کوں ملے۔ ساری رات کچاری تھیندی رہی؛ شعر پڑھیندے رہے، سیاست دیاں ڳالھیں، دریا اتے ڳالھ مہاڑاتے وسوں وسبے دے حال ونڈیندے رہے۔ رات لنگھی تے سئیں اشو وی قیصر نال سہمت تھیا اتے اسد کوں آکھوس ڄو اسد گل توں کتاب چھپا۔ ایں تراویں سئیں اسد امناں تھئے اتے اشو سئیں کوں آکھوس، ” مرشد ضرور هݨ تساں آکھا ہے چا تاں میݙی خوشی وی ایہا ہے”۔
ول سئیں کتاب دا کم شروع کر ݙتا۔
ایں توں پچھے 2018 اچ سئیں اسد اشلوک دی پہلی کتاب چھیکڑی ڈیوا دے ناں نال چھپیجی۔ اشلوک دی شاعری وچ ساکوں کچھی دے سوہݨی ٻولی، اتھوں دے رنگ، مونجھ ملال، ہوند دی چیتاکاری، جدیدیت کول اوازاری، ٻاہروں دے حملہ آوراں دی اݨمنت ݙسدی ہے۔
اسد اشلوک دی شاعری دے موضوعات
سئیں نے کئی موضوعات تے شاعری کیتی ہے ۔
انہاں دے آپݨے مطابق او ہک صوفی شاعر ہن اتے انہاں وسیب دے ڈکھاں سکھاں تے رنگاں کوں اپݨی شاعری اچ ورتا ہے ۔ وسیب دی تاریخ دی انہاں دی شاعری اچ گول ملدی ہے۔ اے او تاریخ وی نی ڄہری ساکوں پڑھائی تے ڈسائی ویندی ہے بلکہ سچی سوچی کھری تاریخ ہے ۔ سئیں دی نظماں اچ ہک نویکلی تاریخ دی گول لبھدی ہے او تاریخ جہڑی ڈنگی ݙوڑی تھی گی ہے ۔ سئیں اسد اشلوک اوں تاریخ کوں سیدھا کرݨ دا آہر کریندا ڈسیندا ہے ۔ ٻلوٹ دے لموں ابھوں خیسور پہاڑ اُتے مہا کوٹلے ہن۔ ڄنہاں کوں لوک کافر کوٹ سݙیندن ۔ انہاں اتے اشلوک دی اے ںظم ݙیکھو
ساݙی روح دے نال کوئی سانگا ہے
ایں اڄڑی جھوک دے واسیاں دا
ڄینکوں ہر اک واھر لتاڑا ہے
کہیں لٹیا پُٹیا ساڑا ہے
سچ ساݙے کول لکایا ڳئے
کل قصہ ڈیکھ وٹایا ڳئے
ڄتھاں کوئی وی کافر آیا نئیں
ساکوں کافر کوٹ ݙسایا ڳئے
ہوند
اسد سئیں دی شاعری اچ ہوند بارے سوالاں ،پوچھ پریتاں دی ہک لڑی ہے۔
ہوند دی پچھ پریت یقیناً فلسفے دا موضوع ہے کئی مہاندرے فلسفی کتاباں چھاپ گے ہن بھل ہوند ہوݨ کہیں کوں پورا سمجھ نی آیا ۔ اسد اشلوک انہاں فلسفاں توں بے خبر انھاں دیاں کتاباں توں اݨ ڄاݨ تھی کے وی انہاں وانگوں گاہلیں کیتیاں ہن۔
ادھڑی پُدھڑی ہوند اساڈی
دھاڳے دھاڳے جیوݨ
داݨا داݨا ساہ دی ٻیری
کنڈے کنڈے تھیوݨ
قصہ انت لکھیوݨ
ہک ٻئی جھا اہدن:
نہ سمجھی میں ہووݨ تیݙا
اے ہووݨ ہے کھیݙ
آپݨا ہووݨ ہوندے ہوئے وی
ٻئے دا ہووݨ کار
اے کافی وی پڑھ گھنو:
اساں آپنڑے سائیاں سانگھے ڳل پاتے چا دول
سمجھ آئیاے دنیاداری سمجھ آئ اے ہوند
بھلا تھیوے اوندا ساکوں جئیں سمجھائی اے ہوند
جیوݨ ڳھنسوں جی ہݨ اساں ھووݨ ڳھدے ڳول
ملاں گھتے رولے سارے ملاں ریڑھے کوڑ
آکھے مٹی دھوڑ اے بندا بندا مٹی دھوڑ
آپوں آ ھݨ سامنڑے ساݙے آپوں پردے کھول
ٻئے دے ہتھیں ݙور ھے ساݙی ساݙے تے کیوں ݙو
ٻیا کئیں دے نسے تھیندے بھانویں تھیندے ڄو
ہر کوں ݙٹھی ٻئٹھے ہسے بھن کے سارے بھول
کوئ نی آپنڑاں غیر اساݙا کوئ نی آپنڑاں غیر
وسوں دی منڳ خیر ہمیشاں وسوں دی منڳ خیر
آپنڑے آپ کوں پڑھ توں سارا آپنڑے آپ کوں پھول
چھیکڑی ݙیوا:
اسد سئیں گُھپ اندھاری رات اچ چانݨ کریندا ہک ڈیوا ہے او رات دی اندھاری کوں مکاوݨ دی کوشش اپݨی شاعری اچ کریندے ہن ۔ اپݨے پچھلے ویلے کوں یاد کریندا ہے تے آدھا ہے جو او ویلا چنڳا ویلا ہا او چانݨ ہا اتے ہݨ اندھاری گھپ رات ہے ۔۔۔۔ ایں بارے لکھدے ہن
میں ݙیوا ہاں
میں کچی ڄئیں چئوں بُومبیاں والی
کلر کھادی مسجد دا ہک ݙیوا ہاں
ڄیڑھی وستی دے سرے تے
ایویں ویران پئی ہوئی ہے
جیویں اللہ دے گھر دے وچ
کھڑاند ہے کوئی فقیراں دی
ہوائیں نال شر کر کے
میں ݙر ݙر کے
سحر تاݨی تاں ٻلݨاں ہے
میں ݙیوا ہاں
( نظم ݙیوا، کتاب چھیکڑی ݙیوا ، اسد اشلوک)
ہر شئے بَھنی بُھرڑی ونڄے
کاٹھی کِلہ پٹا ونڄے
ساری وسوں ونڄی ونڄے
بھوئیں کوں پاڳل کیتا ونڄے
سارا دریا پِیتا ونڄے
کُلی دا وی کَکھ نہ بچے
میݙی ایہا سُݨی ونڄے
میݙی ایہا مَنی ونڄے
ٻس اے کِکری کھڑی راہوے
کال کَڑچھی ٻیٹھی راہوے
(نظم کال کڑچھی، اسد اشلوک)
اسد کوں جیندے جی ککری ، پکھی پکھوڑے ، دریا دے سکݨ دے غم کھاندے ہن ۔ ایہے شئیاں انھاں کوں وسدی وسوں دی مونجھ اتے وسوں دی مہا وٹاند دی اچھا رکھݨ آلا شاعر بݨا چھوڑیندی ہے۔
انھاں کوں اپݨی پچھلی وسدی رسدی وسوں یاد آندی ہے۔ ڄتھاں ہک خوشے ہا سارے خوش تھیندے ہن ، ہک غمے ہا ساری وسوں غم ویندی ہا ۔ اڄوکی ترقی دے نتیجے اچ ٻنݨ آلے سماج کول انہاں دا دل مونجھا ہائی، جیندے وچ:
سماج اینجھا رواج بخشا ہے
ساڈی وستی دے ٻال ٻڈھڑے ہن
ایں ‘ترقی یافتہ دور’ توں تنگ تھی کے آدھے ہن۔۔
میں تاں آدھاں ایویں کروں
اساں اتھوں لڳے ونڄوں
اتھاں اساں کہیں نہ جوگے
اتھاں جیوݨ کوڑ ھے سائیاں
سارا کوڑ بتوڑ ھے سائیاں
اتھاں پھل خوشبو نی ݙیندے
اتھاں کوئ وی پکھڑوں کونی
اتھاں دریا ہاکڑے تھئے ہن
اتھاں ساول پیلی تھئ ھے
اتھاں کھیݙاں ڈگر کھا گئے
اتھاں ساݙا ھوݨ کونی
اتھاں راڄ ھے راوݨ راڄ
اتھاں جیوݨ کون ھنڈاوے
میں تاں آدھاں ایویں کروں
اساں اتھوں لڳے ونڄوں
سندھو دریا:
سئیں دریا تے وی شاعری کیتی ہے دریا نال اپݨی جڑت دا ، دریا دے مکݨ دا ڈر, سندھو دی مہاݨیاں نال پریت اتے ٻیڑی نال obsession انہاں دی شاعری اچ ملدا ہے۔ ایں حوالے نال انہاں دی نظم گھاڑو جگ مشہور ہے، :
گھاڑو
کئی پورھے کیتے می
کئی راتاں جاگے می
ہتھاں اُتے سِکیاں
چہرے اتے لاگے می
تاں بیڑی بݨی اے
ٻیٹ ٻیٹ جھاگا می
وَݨ وَݨ پھولا می
کئو والا چپو ونڄ
روہ وچوں ڳولا می
تاں ٻیڑی بݨی اے
پھٹا پھٹا چݨا می
پھٹا پھٹا جوڑا می
سوہݨا سوہݨا گھڑا می
مٹھا مٹھا رنگا می
تاں بیڑی بݨی اے
پار دی کوئی چھک ہئی
چھک وچ سک ہئی
سِک کوں ابھارا می
آپ کوں مارا می
تاں بیڑی بنڑی اے
سندھو دریا اچ پھل ورتاوݨ آلی ریت بارے لکھدن:
چیتر ھے چِتاوݨی
پُھلاں والے میل دی
راند ھے رَساوݨی
سندھو تیݙی ویل دی
ایہا ساݙی دلبری
ایہا ساݙی چاکری
شام تے سویل دی
باقی سئیں دا خیال ہے کہ دریا نال کئ لوکاں دا رزق ہے او اوندے کول محرم نہ تھیون ۔۔
انہاں دے آکھݨ ہے:
دریا ہوسی تاں کونجھاں ، ہنس تے ٻئے سبھ پکھو آندے رہسن ـ دریا ہک زندہ شئے ھ ایکو نہ مارو ۔
اخیری ڳالھ
سئیں اسد اشلوک انہاں موضوعات کول ہٹ کے وسیب دی زندگی دے سہ یاں شئاں تے شاعری کیتی ہے۔ او نا صرف چنگے شاعر ہن بلکہ بہوں چنگے انسان ، دوست وی ہن سنگت ساتھ نال تعلقات انہاں دی چنگی شخصیت دا ثبوت ہن – سنگت ساتھ انہاں کیتے بہوں عظیم رشتے ہن ـ
ٹُردی رہی تاں
توڑ وی پُڄسی
ڳالھ اساݙی
نال اساݙے
بھوڳ بھوڳیندی
قید کٹیندی
جوگی وانگوں
جوگ جگیندی
نہ ہووݨ دی
ہوند ھَنڈیندی
چُپ نہ تھئ تاں
ٹُردی رہئ تاں
توڑ وی پُڄسی
ڳالھ اساݙی
نال اساݙے
اسد اشلوک
ـــــــــــــــــ
نوٹ: اے لکھت گورنمنٹ کالج دیرہ اسماعیل خان دی ہک شاگرد راحیلہ بتول دی ہے۔ اسد اشلوک دی حیاتی آلا پناں انہاں نال 2023 اچ کیتے ڳئے ہک انٹرویو دا نتیجہ ہے۔ اتھوں کول پہلوں اے لکھت کالج دے میگزین “سندھو” اچ چھپیجی ہائی اتے سرائیکی ڈیجیٹل لائبریری اُتے کجھ وادھے گھاٹے نال ولا چھپیندی پئی ہے۔ اسد اشلوک ایں سال 6 مئی 2024 کوں جھوک لڈا گئین۔