اسد ڄوتہ
کئیں وی تحریک دیاں کئ سیاسی لوڑھاں ہوندن جیندے وچ اوں وسبے وسیب دے تمام طبقے رل مل کم کریندن۔ تحریک دا مُنݙھ بدھݨ اچ سوجھواݨ طبقے دا وݙا ہتھ ہوندے تے وَل اوندا کھنݙارے کیتے اوں سماج دیاں تمام پرتاں اپݨا اپݨا کردار ادا کریندن۔ اگر سرائیکی تحریک دی ڳالھ کریڄے تاں میݙی سوجھ مطابق اے صدیاں دے پَھٹ ہن تے اتھوں دے لوکاں دے استحصال اتیں محرومی نال ہِک ݙونڳھی چُپ دا نتیجہ ہئ۔ اینجھی چُپ جیندے اچوں اساں حالے تک نہسے نکل سڳے۔ انگریزاں دا 1848 اچ 6 مہینہ دا ملتان محاصرہ, ساوݨ مل دی بھیڑی, تاریخ دا وݙا قتلام اتیں ریاست ملتان کوں پنجاپ اچ شامل کرݨ ہک وݙا سیٹ بیک ہا اُتوں رڄی کَڄی ریاست بہاولپور دا بے حیثیت تھیوݨ ہݨ دی ڳالھ ہئ۔ پچھوکڑ دی ڳالھ کوں ٹُریندے ویلھے دی ڳالھ کروں تاں سرائیکی تحریک مُنݙھ لا توں مڈل کلاس لوئر مڈل کلاس دی تحریک رہ گئ اے اتیں دیہاتاں وستیاں اچ پُھپھڑی اے جیندے اچ ایں وسیب دی سیاسی ایلیٹ دی رَلت نا ہووݨ جوڳی ہے۔ انہاں لوکاں اپݨے محدود وسائل جو کُجھ کم تھی سڳدا ہا کیتے, لٹریچر لکھے آپوں چھاپے, کلچرل میلے ٹھیلے کرائین, اپݨی سُنجاݨ دا پندھ کیتے جو اڄ ہر جاہ سرائیکی دا حوالہ ہے تے ایں فیڈریشن دی آدھلی جیوگرافک لوکیشن پاروں ایہو ای جمہوری سیٹ اپ دا فیصلہ کریندے۔ ایں سب دے باوجود اساں بے سُنڄاتے ساݙے کئیں جاہ حوالے کنہی۔
اگر اساں اپݨے ڳوانݙھ دیاں تحریکاں ݙیکھوں تاں اُنہاں اچ اتھوں دی سیاسی ایلیٹ دا اُتم کردار نشابر ہے۔ بلوچاں دی تحریک اچ مری، بگٹی، بزنجو، مینگل جئیں کریکٹر ہن ایویں سندھیاں اچ شاہنواز بھٹو، جی ایم سید جئیں لوک شروع کول ہن پئے۔ پر ساݙی وسیب دی سیاسی ایلیٹ کݙاہیں وی اپݨے کیتے سامݨے نئیں آئ ایں ہمیش تخت لہور دو دیداں رکھن۔ ایندی وی خاص وجوہات ہن, پنجاپ سامراج دا سینٹر ہا تے اساں اپݨی تاریخی حیثیت کول بے حیثیت تھیندے ایندی غلامی دے ݙائیریکٹ قہر وات آ ڳئے۔ کالونئلزم ایں خطے اچ وی ہر جاہ ہکو جیہاں اثر نی کیتا۔ ملتان جیندا ریوینیو مغلاں دے لہور کوں سینٹر بݨاوݨ دے باوجود وی لہور کن ݙھیر ہا، انگریزاں دی ریل آوݨ دے بعد ڳھٹ گیا۔ سندھ کوں بمبئ پریزیڈنسی اچ شامل کیتا گیا تاں اُتھاں اوں ویلے وی سندھی گجراتی ٻولی سیاست چلدی پئ ہئ جبکہ ساݙے اُتیں تاں سِدھی اردو تھوپی گئ۔ لہور اوں دور توں تخت بݨا تے ساݙے وسیب دی سیاسی ایلیٹ وی اوندو تُر تُر ݙیکھݨ لڳی تے ایں کالونئیلزم دا ایجھا ݙونڳھا اثر پئے جو اڄ تک ایلیکٹیبل ایلیٹ تخت لہور کوں آکھ ݙیکھاوݨ دی ہمت نی کریندی پئ۔
اج جیڑھی ایں ریاست دی صورتحال ہے ایندے اچ وسیب دی سیاسی ایلیٹ کوں اپݨی تݙ سُنجانڑن دی لوڑھ اے تے اے ڳالھ وی صاف ہے جو صوبہ بݨن دے وݙے بینیفشری وی ایہو لوک ہوسن۔ ساکوں آپ جاگ لاوݨ دی لوڑ اے اپݨی تݙ دی سُنجاݨ نال ہی ساݙی لوکاں دی ایں وسیب دی تݙ اے۔