جڳ مشہور ناولسٹ تے لکھاری امیتابھ گھوش لِکھدے جو انگلش دا شبد “re-cognition” ٻہوں اَولڑا ہے۔ ایندے وچ جیڑھا سابقہ “re” ورتیا کھڑے، او کہیں گُذری وِہاݨی دی یاد ݙِویندے۔جیویں جو “remind” دا مطلب ہے کہیں شے دا وَلدا چیتے وچ آوݨ۔ ایندے اڳوں ہک ٻیا انگلش دا سابقہ “co” وَرتیا کھڑے جیڑھا جو کہیں شے دے کٹھے تھیوݨ دی ݙَس ݙیندے۔ جیویں جو “co-operation”, مطلب کہیں کم دا کٹھے، رَل مِل کرݨ۔ جݙاں جو چھیکری تے مُنڈھلا شَبد “gnition” انڈو یورپئین ٻولیں دے سانجھے “gno” کنیں نکھتے جینکوں سنسکرت وچ “گیان” یعنی ڄاݨ نال جوڑا ویندے۔ سوکھا کر کنیں آکھوں تاں انگلش دے شَبد ری۔کاگنیشن “re-cognition” دا مطلب ہے کہیں شے دی وَلدی سنڄاݨ کرݨ۔
امیتابھ گھوش آہدے جو ری۔کاگنیشن یا وَلدی سنڄاݨ وچ جیڑھی ڄاݨ کاری ساکوں تھیندی ہے، او کوئی چھڑی ننویں ڄاݨ نئیں ہوندی۔ اے ڄاݨ کاری کہیں روپ رنگ وچ، کہیں حوالے نال پیلھوں کنیں ساݙے نال ہوندی ہے پر کہیں کارݨ اساں اونکوں بُھلائی ودے ہوندے ہئیں یا او ساݙے دھیان وچ نئیں ہوندی۔ اے وَلدی سنڄاݨ اوں ویلھے وَدھ آندی ہے جݙاں اساں کوئی شے ڳال ونڄا کھڑدے ہئین، یا اوندے ڳلیجݨ دا ݙر بھئو آویندے۔ جیویں ساکوں کہیں نال اپݨی پریت دی اوں ویلھے وَدھ تے نویکلی سمجھ بوجھ آندی ہے جݙاں وچھوڑا آندے۔ اینویں ای جݙاں اساں کوئی جاہ یا اپݨا گھر چھوڑ ویندے ہئیں تاں اوندے وچ رہوݨ ڄالݨ دی ساݙی ڄاݨ سنڄاݨ وی انج تے نویکلی تھی ویندی ہے۔
میکوں ڄاپدے اپݨی ٻُولی تے شاعری سانگے خواجہ غلام فرید ایں “وَلدی سنڄاݨ” کنیں چنڳاں ڄاݨوں ہئی۔ فرید سرکار دا ڄم پل انہوویں صدی دے وچالے تھیا جݙاں شاعری دی “کلاسیکل ایج” مکدی پئی ہئی تے ننویں شاعری ڈھنگ ڈھالے، ننویں شاعری وچار پھَپھڑدے پئے ہئین۔ برٹش کالونئیلزم ہیٹھوں “ماڈرن ازم” ہر شے کوں بَھنی تروٹی تے وٹا پھیر کیتی آندا ہئی۔ ریلوے تے کیمرے آ چکئے ہئین، چِدے آلیاں سوڈے داں بوتلاں پویندیاں پیاں ہئین۔ خواجہ غلام فرید کوں اپݨے وسیب وسوں دی اوں ونڄیندی ہوئی، ڳلدی بھردی کلاسیکی رَِیت دی کوئی ݙونگھی ڄاݨ ہئی، وٹیندی ہوئی ٻُولی دا کوئی ݙر بھئو ہئی جو انہیں اپݨی “نان۔کلاسیکل ایج” وچ ٹھوکویں کلاسیکل نمونے دی سرائیکی کافی لکھ رکھی۔ آخر انہیں دی کافی دا اے بند اینویں کتھاؤں غائب وچوں تاں نہ آیا ہوسی۔
وَل واتوں سمجھ فرید اَلا
کر محض نہ شعر جدید وَلا
اتھاں شبدیں دے جوگی جادوگر “وَل” دا شبد ݙو واری ورتے جیڑھا پِٹ پِٹ اُوں “ری۔کاگنیشن” دی ݙَس ݙیندا کھڑے جیندا حوالہ امیتابھ گھوش ساکوں ݙیندے۔ اے پھپھڑدے کالونئیل ماڈرن ازم وچ اپݨے وٹیندے وسیب، وسوں تے ٻولی دی او ݙونگھی “ولدی سنڄاݨ” ہئی جئیں خواجہ فرید کوں روہی، تھلڑے، مُلک ملیر، کرڑ کنڈے، ٻوئی لاݨے دی چترکاری کروائی۔ ایں ڄاݨ پچھاݨ پچھوں ہندی اردو دی وٹیندی شعری ریت دی سموری سمجھ ٻوجھ ہئی جئیں کنیں انہیں اپݨے سرائیکی کلام کوں انج پنج رکھیا۔انہیں دی اردو ہندی دی شاعری دا ہیٹھوں ݙتا ہک شعر ایں ڳالھ دا ہک نکا جیہاں ثبوت تھی سڳدے:
پیتم کوں پتیاں لکھوں اوپر لکھوں سلام
جس دن کی تم بچھڑی میری نیناں نیند حرام
اساں سرائیکیں کوں وی “فریدݨ سئیں” دی “ولدی سنڄاݨ” دی لوڑھ ہے۔ انہیں جیڑھی سوغات ساکوں ݙتی ہے، اساں اوندی وَلدی سُرت سنڄاݨ کروں۔ اے سرائیکی سُرت سنڄاݨ جیندا اَہر سَٹھ دے ݙہاکے وچ “جشن فرید” کنیں تھیا، او ہݨ “فریدݨ سئیں” اُتیں زبردستی دی پنجابی قبضہ گیری دے بھونڈے اَہر سانگے اڳوں ودھݨ منگدی ہے۔